สัตว์เลี้ยงที่เป็นโรคหัวใจ สามารถวางยาสลบเพื่อผ่าตัดได้มั้ย ?

สงสัยกันไหมคะ น้องหมาน้องแมวที่อายุมากแล้วและเริ่มมีปัญหาหัวใจ หรือเด็กๆ ที่เป็นโรคหัวใจตั้งแต่กำเนิด หากมีความจำเป็นจะต้องเข้ารับการผ่าตัด จะสามารถวางยาสลบได้หรือไม่ แล้วจะปลอดภัยหรือเปล่านะ?

คำตอบคือ สามารถวางยาได้ค่ะ แต่หากมีปัญหาโรคหัวใจ ควรต้องตรวจประเมินก่อนวางยาให้มีความละเอียดมากที่สุด เพื่อลดความเสี่ยงในการวางยาให้เหลือน้อยที่สุด ด้วยการตรวจประเมินหัวใจซึ่งประกอบด้วย

1. ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (Electrocardiography)

   ที่จะบอกรายละเอียดในเรื่องของ อัตราการเต้นของหัวใจ , จังหวะการเต้นของหัวใจ และสามารถบ่งชี้ความผิดปกติของหัวใจบางอย่างได้  อีกทั้งในระหว่างการวางยาสลบจะมีการติดตามคลื่นไฟฟ้าหัวใจอย่างต่อเนื่องตลอดการผ่าตัดอีกด้วย 

2. รังสีวินิจฉัย หรือที่เรียกว่าการเอกซเรย์ในส่วนช่องอก (Thoracic radiography)

   จะบ่งชี้ถึงขนาดของหัวใจ , ความใหญ่ของเส้นเลือดดำจากปอด (pulmonary vein) รวมถึงตรวจสอบความผิดปกติของช่องอก และเนื้อปอด โดยขนาดของหัวใจที่ใหญ่ขึ้น ร่วมกับการขยายขนาดของเส้นเลือดดำจากปอด จะช่วยประเมินถึงความเสี่ยงในการเกิดภาวะน้ำเกิน อาทิ โอกาสการเกิดน้ำท่วมปอดในระหว่างการผ่าตัดได้

3. การตรวจหัวใจด้วยเครื่องสะท้อนเสียงความถี่สูง หรือการอัลตราซาวด์หัวใจ (Echocardiography)

   ทำเพื่อประเมินโครงสร้างภายใน และการทำงานของหัวใจ แต่ไม่ได้เป็นเครื่องมือที่ใช้เพื่อยืนยันการเกิดภาวะน้ำเกิน หรือน้ำท่วมปอดได้ ดังนั้นจึงมีความจำเป็นต้องทำอัลตราซาวด์หัวใจ ร่วมกับการเอกซเรย์ช่องอกเพื่อประเมินให้ครบถ้วนก่อนการวางยา

4. การวิเคราะห์หาสารบ่งชี้ภาวะโรคหัวใจ (Blood-based cardiac markers)

   การวิเคราะห์หาสารบ่งชี้ภาวะโรคหัวใจจากการตรวจเลือดนี้อาจมีประโยชน์ในบางกรณีเพื่อประโยชน์ทางการวินิจฉัยความผิดปกติของหัวใจบางอย่าง ซึ่งควรทำควบคู่ไปกับการประเมินอาการทางคลินิกและเครื่องมืออื่นๆ ด้วย

ซึ่งหลังจากการตรวจประเมินสัตว์ป่วยก่อนวางยาสลบแล้ว จะทำให้ทราบว่าสัตว์ป่วยตัวดังกล่าวมีปัญหาโรคหัวใจมากน้อยเพียงใด มีระดับความเสี่ยงในการวางยาเท่าใด และมีความจำเป็นในการปรับสภาพสัตว์ป่วยก่อนการวางยาหรือไม่

อีกทั้งยังมีผลต่อการเลือกใช้ยาสลบให้เหมาะสม และการวางแผนการวางยาสลบให้ละเอียดรอบคอบตลอดทั้งช่วงก่อนการผ่าตัด ช่วงระหว่างการผ่าตัด และหลังการผ่าตัดอีกด้วย

ดังนั้นในน้องหมาที่เป็นโรคหัวใจจึงสามารถวางยาได้ แต่มีความจำเป็นมากที่ต้องตรวจโดยละเอียด เพื่อลดปัญหาและข้อแทรกซ้อนให้เกิดขึ้นน้อยที่สุดหากมีความจำเป็นต้องวางยาสลบเพื่อผ่าตัดค่ะ

Reference: Pathophysiology and Anesthetic management of Patients with Cardiovascular Disease, Lumb and Jones' Veterinary Anesthesia and Analgesia. 5th ed. John Wiley & Son, Inc., 2015, 496-509, 26: 496-509.