Tracheal Collapse – ภาวะหลอดลมตีบในสุนัข

        ในปัจจุบัน พ่อๆ แม่ๆ มักจะเลี้ยงสุนัขพันธุ์เล็กมากขึ้น ด้วยความที่ตัวเล็ก น่ารัก พกพาไปเที่ยวสะดวก ดูแลและจัดการได้ง่ายกว่าสุนัขตัวใหญ่ แต่ก็มีข้อเสียอยู่บ้างในเรื่องของโรคและความเจ็บป่วยต่างๆ วันนี้คุณหมอเมธจะมาเล่าถึงโรคหนึ่งที่น่าสนใจในสุนัขพันธุ์เล็ก นั่นก็คือ "โรคหลอดลมตีบ หรือท่อลมยุบตัว(Tracheal Collapse)"

        สุนัขพันธุ์ที่พบโรคนี้ได้บ่อย ได้แก่ ยอร์คเชียร์ ปอมเมอเรเนียน ชิสุ พุดเดิ้ล ชิวาวา และปั๊ก โดยสามารถพบได้ทั้งในสุนัขอายุน้อย (จากโครงสร้างผิดปกติตั้งแต่กำเนิด) และในสุนัขวัยกลางถึงสูงอายุ ซึ่งเกิดจากความผิดปกติของโครงสร้างกระดูกอ่อน หรือจากหลายปัจจัยร่วมกัน เช่น โรคหัวใจ โรคในทางเดินหายใจ และภาวะอ้วน

กลไกการหายใจในสุนัข

          การหายใจเกิดขึ้นเมื่อแรงดันในช่องอกลดลงจากการขยายตัวของกะบังลมและซี่โครง ซึ่งดึงให้อากาศเคลื่อนผ่านโพรงจมูก คอหอย (pharynx) กล่องเสียง (larynx) ท่อลม (trachea) และหลอดลม (bronchus) ไปยังปอด โดยท่อลมและหลอดลมมีกระดูกอ่อนรูปตัว C เป็นโครงสร้างแข็ง พร้อมกล้ามเนื้อที่คอยยึดประคองกระดูกอ่อนให้ท่อลมเปิดอยู่ตลอดเวลา เพื่อให้อากาศไหลผ่านได้อย่างคล่องตัว

ภาวะ Tracheal Collapse ในสุนัขคืออะไร

           ภาวะหลอดลมตีบในสุนัข คือ การที่กล้ามเนื้อหรือกระดูกอ่อนของท่อลมเกิดการหย่อนตัว ทำให้ท่อลมยุบลง เกิดภาวะหายใจลำบาก และเมื่อเวลาผ่านไป วงแหวนกระดูกอ่อนจะสูญเสียความแข็งแรงมากขึ้น ซึ่งแบ่งออกเป็น 4 ระดับ โดยความรุนแรงของโรคจะเพิ่มขึ้นเมื่อมีกิจกรรมที่ต้องใช้ออกซิเจนสูง ต้องใช้แรงหายใจมาก เช่น เมื่อตื่นเต้น ออกกำลังกาย หรือหอบเพื่อระบายความร้อน

อาการที่พบในสุนัขหลอดลมตีบ

• เสียงหายใจดัง
• ไอเรื้อรัง อาจเป็นๆ หายๆ หรือไม่มีอาการเลย
• เสียงไอคล้ายเสียงห่านร้อง (goose-honking)
• ไอรุนแรงขึ้นเมื่ออากาศร้อน แห้ง หรือมีฝุ่นควัน
• หายใจลำบาก มีเสียงหวีดสูง (tracheal stridor)
• สุนัขจะนั่งหายใจ ไม่ค่อยทำกิจวัตรต่างๆ
• ถ้าขาดออกซิเจนรุนแรง จะอ่อนเพลียหรือมีเยื่อเมือกสีม่วงคล้ำ (cyanosis)

การวินิจฉัยภาวะหลอดลมตีบในสุนัข

            สุนัขที่เข้ามาในโรงพยาบาลสัตว์อารักษ์ด้วยอาการเหล่านี้ สัตวแพทย์จะทำการตรวจวินิจฉัยได้จากการตรวจร่างกายทั่วไป การฟังเสียงทางเดินหายใจ เอกซเรย์ช่องอก เอกซเรย์ภาพเคลื่อนไหว (Fluoroscopy)  ที่สามารถดูการเปลี่ยนแปลงของท่อลมขณะหายใจเข้า-ออกได้ทันที (Real time) และ การส่องกล้องตรวจทางเดินหายใจ (Endoscopy)

 แนวทางการรักษาภาวะหลอดลมตีบในสุนัข

1. กรณีหายใจลำบากรุนแรง:
   ให้สุนัขได้รับออกซิเจน ใช้ยาซึม ยาแก้ไอ ยาลดอักเสบ เพื่อให้สุนัขสงบลง
2. การรักษาด้วยยา:
   มุ่งเน้นการลดการอักเสบของท่อลม ใช้ยาขยายหลอดลม ยาแก้ไอ และยาต้านจุลชีพหากมีการติดเชื้อแทรกซ้อน
3. การรักษาโรคอื่นๆที่เป็นร่วมกัน:
   เช่น ควบคุมโรคหัวใจ โรคอ้วน โรคปอด หรือโรคในช่องท้องที่ส่งผลต่อความรุนแรงของโรคนี้
4. การจัดการสิ่งแวดล้อมและพฤติกรรม:

• ลดน้ำหนัก
• ลดความตื่นเต้น ฝึกให้สงบ
• หลีกเลี่ยงอากาศร้อน ฝุ่น ควัน หรือสารเคมี
• หลีกเลี่ยงการใช้ปลอกคอที่รัดบริเวณลำคอ

5. การผ่าตัด เช่น การใช้อุปกรณ์ดามท่อลม (Extraluminal tracheal rings) การใส่อุปกรณ์ ถ่างท่อลม (tracheal stent) เเละ การผ่าตัดแก้ไขโครงสร้างในสุนัขพันธุ์หน้าสั้น ...ทำความรู้จักโรคทางเดินหายใจผิดปกติในสุนัขพันธุ์หน้าสั้น (Click)...

            สุดท้ายนี้ การเลือกวิธีการรักษาต้องพิจารณาตามสาเหตุของอาการ เนื่องจากโรคหลอดลมตีบอาจไม่ได้เกิดจากปัญหากระดูกอ่อนโดยตรงเสมอไป แต่อาจมีสาเหตุมาจากโรคปอด โรคของกล่องเสียง หรือการโตผิดปกติของอวัยวะในช่องท้อง

หากน้องหมาของคุณมีอาการหายใจลำบาก เสียงหายใจผิดปกติ หรือไอเรื้อรัง อาจเข้าข่ายโรคหลอดลมตีบ แนะนำให้รีบพามาตรวจที่ โรงพยาบาลสัตว์อารักษ์ โดยธรรมชาติของโรคนี้ อาจไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่สามารถควบคุมอาการและทำให้น้องหมามีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้ครับ